• 1400/05/01

آپنه خواب و روش های درمانی آن

 

آپنه چیست؟


افراد مبتلا به آپنه یا وقفه تنفسی خواب دارای تنفس غیر طبیعی و مکث های طولانی مدت تنفسی در طول زمان خوابشان می باشند. تکرار در افت موقتی تنفس باعث خواب کم کیفیت، کاهش اکسیژن رسانی به بدن شده و در نهایت عوارض جدی برای سلامتی فرد می شوند. آپنه خواب یکی از شایع ترین اختلالات خواب به حساب می آید. 
به دلیل شیوع آپنه خواب و تأثیر بالقوه آن بر سلامتی ، برای افراد مهم است که از آپنه خواب آگاهی داشته و از انواع ، علائم ، علل و روشهای درمانی آن آگاهی داشته باشند. 


انواع آپنه خواب 


1-آپنه انسدادی خواب (OSA):

با بسته شدن راه هوایی فرد در قسمت انتهایی گلو، تنفس به صورت موقت قطع می شود. آپنه خواب انسدادی بسیار رایج تر از نوع مرکزی است.


2-آپنه خواب مرکزی (CSA):

زمانی که سیستم عصبی فرد برای کنترل عضلات درگیر در تنفس مشکل داشته باشد، رخ می دهد. این عارضه باعث تنفس کندتر و با عمق کمتر نسبت به حالت عادی می شود. 


3-آپنه خواب مختلط:

اگر فرد همزمان به آپنه خواب مرکزی و انسدادی مبتلا باشد، اصطلاحا از آن با نام آپنه خواب مختلط یا پیچیده یاد می شود.
از آنجا که علل اساسی ابتلا به آپنه خواب انسدادی و مرکزی از یکدیگر متمایز هستند، تفاوت های مهمی در علائم، علت ها و درمان آن ها وجود دارد.

 

علائم آپنه خواب چیست؟


هر سه نوع آپنه خواب علائم مشترک خاصی دارند که اکثر آنها به علت کم خوابی و کاهش سطح اکسیژن ظاهر می شوند.


1-اختلال در تنفس (منقطع بودن نفس کشیدن فرد بیمار که ممکن است تنفس او هر بار تا یک دقیقه مختل شود.) 
2-احساس خواب آلودگی مفرط در روز
3-سردرد صبحگاهی
4-کاهش تمرکز 


برخی از علائم به آپنه انسدادی خواب اختصاص دارند:


1-خروپف که با صدای بلند و نفس نفس زدن فرد همراه است. این عارضه ممکن است باعث احساس خفگی در خواب شده و موجب شود که فرد از خواب بپرد. خروپف مزمن رایج ترین علامت OSA به حساب می آید، اما لزوما همه ی افرادی که خر و پف می کنند مبتلا به آپنه خواب انسدادی نیستند.                                    2-گلودرد صبحگاهی و خشکی دهان                                                                                                      3-شب ادراری و نیاز مکرر برای ادرار در شب


با قطع تنفس چه اتفاقی می افتد؟


جدی ترین عارضه ای که آپنه خواب ایجاد می کند، قطع تنفس حین خواب است. با قطع تنفس و کاهش اکسیژن خون، ضربان قلب نیز کاهش می یابد. ماهیچه های تنفسی از جمله دیافراگم، با فشار آوردن به ریه ها و سعی در خروج هوا باعث باز شدن راه تنفسی می شوند؛ در غیر این صورت فرد از خواب بیدار می شود. با بیدار شدن بیمار ضربان قلب او به شدت افزایش یافته و فشار خون بالا می رود. در صورت عدم درمان آپنه خواب، این مشکلات مکررا در بدن اتفاق افتاده و باعث ایجاد بیماری های مزمن می شوند.

 

آپنه خواب چگونه تشخیص داده می شود؟


اگر علائم بیمار مشکوک به آپنه خواب باشد، پزشک دستور تست خواب و ارزیابی خواب شبانه فرد را می دهد.

تست خواب به دو صورت انجام پذیر است:


1-مطالعه خواب شبانه به نام پلی سومنوگرافی (PSG) که در آزمایشگاه خواب و تحت نظارت مستقیم متخصص انجام می شود. در طول این تست خواب، عملکرد های مختلف بدن، مانند فعالیت الکتریکی مغز، حرکات چشم، فعالیت عضلات بدن، ضربان قلب، الگوی تنفسی و سطح اکسیژن خون حین خواب ثبت می شود. با استفاده از پلی سومنوگرافی، ابتلا فرد به آپنه خواب، تعداد دفعاتی که تنفس در هنگام خواب کاهش می یابد و شدت آپنه مشخص خواهد شد.


2-تست خواب خانگی (HST) عموما برای بزرگسالان، انجام می گیرد. این تست خواب خانگی، نوع تغییر یافته PSG بوده تعداد کمتری از عملکرد های بدن مانند سطح اکسیژن خون، جریان هوا و خر و پف را مورد بررسی قرار می دهد. این تست برای تایید و تشخیص آپنه خواب انسدادی و درجه بندی شدت آن می باشد.

 

روش های درمان آپنه خواب چیست؟


درمان های خانگی: در موارد خفیف آپنه خواب انسدادی، پزشک ممکن است روش های ساده زیر را جهت کمک به بیمار پیشنهاد دهد.


1-کاهش وزن: وزن زیاد و چاقی می تواند یکی از علل آپنه خواب باشد، بنابراین کاهش حتی 10 درصد از وزن نیز کمک زیادی به بیمار می کند. از طرف دیگر یکی از عوارض ابتلا به آپنه انسدادی، افزایش متابولیسم بدن، افزایش اشتها و در نهایت اضافه وزن می باشد که خود علتی برای عدم کاهش وزن در این افراد است.


2-خودداری از مصرف نوشیدنی های الکلی و برخی داروهای خواب آور (بدون نسخه پزشک)


3-در برخی از بیماران، استفاده از بالش های خاص و همچنین خوابیدن به پهلو ها در بهبود آپنه خواب موثر است.


4-افرادی که دچار مشکلات تنفسی و آلرژی هستند باید از داروهای مربوطه استفاده نمایند تا شرایط آپنه خواب را شدیدتر نکند. 

درمان آپنه خواب
 

درمان های اصلی و مکانیکی:

در ادامه به بررسی برخی از مهم ترین روش های درمانی می پردازیم.
• استفاده از دستگاه های تهویه فشار مثبت هوا (PAP) معمول ترین روش درمانی برای اکثر افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی است. انواع مختلفی از دستگاه تهویه فشار مثبت بسته به نیازهای خاص بیماران وجود دارد.

دو نوع از رایج ترین انواع پپ عبارتند از:


1-دستگاه تهویه فشار هوای مثبت مداوم (CPAP) که بیشترین کاربرد را در بین دستگاه های PAP دارد. دستگاه سی پپ با انتقال فشار هوای ثابت (طبق نظر پزشک تنظیم شده) درون بینی و دهان بیمار، مجاری تنفسی را باز نگه داشته، به بیمار در تنفس طبیعی کمک می کند.


2-دستگاه بای پپ (BiPAP) تهویه فشار مثبت را در دو سطح یعنی هنگام استنشاق هوا (نفس کشیدن) و در هنگام بازدم (با فشار کمتر) انجام می دهد. 


• استفاده از ونتیلاتور های خاص (ASV): این نوع ونتیلاتور ها نوعی دستگاه تهویه غیر تهاجمی هستند که برای بیماران مبتلا به آپنه خواب مرکزی مورد استفاده قرار گرفته، راه هوایی بیمار را باز نگه می دارند و در صورت لزوم تنفس مصنوعی می دهند. 


• جراحی: پس از عدم موفقیت در درمان به وسیله دستگاه های پپ، پزشک عمل را پیشنهاد می دهد. جراحی برای افرادی با مشکلاتی مانند انحراف تیغه بینی، کوچک بودن فک پایین و یا بزرگ شدن لوزه ها انجام می گیرد. 

استفاده از دستگاه سی پپ و بای پپ، یکی از انواع ماسک سی پپ را در تصویر مشاهده می کنید.
 

اگر آپنه خواب درمان نشود، چه عوارضی به دنبال دارد؟


در صورت عدم درمان، آپنه خواب می تواند به بیماری هایی از جمله فشار خون بالا، سکته مغزی، آریتمی، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت، چاقی و حملات قلبی منجر شود.

  • نویسنده : الیار طب