• 1400/05/02

هر آنچه باید از پیشگیری و درمان زخم بستر بدانید

زخم بستر چیست؟


زخم بستر یا زخم فشاری در ناحیه پوست و در موارد شدیدتر بافت زیرین پوست و در اثر فشار مداوم یا اصطکاک ایجاد می شوند. این نوع آسیب پوستی می تواند به سرعت در افراد کم تحرک، مانند سالمندان یا بیمارانی که به واسطه بیماری بیشترین وقت خود را در تخت یا صندلی چرخدار می گذرانند، ایجاد شود. نواحی استخوانی که پوست و استخوان بر روی هم قرار دارند مانند پاشنه پا، آرنج و استخوان دنبالچه بیشتر در معرض خطر زخم بستر قرار دارند. 

نقاطی از بدن که در معرض خطر زخم بستر هستند.
 

درجه بندی زخم بستر


اگر بیمار مدت زمان طولانی در بستر بیماری بوده است، مناطقی از پوست که به طور مداوم با تشک یا صندلی در تماس هستند تغییر رنگ می یابند. این تغییر رنگ نشان دهنده شروع ایجاد زخم بستر است.


زخم بستر در چهار سطح درجه بندی می شود:


1)    تغییر رنگ پوست که معمولاً ناحیه زخم قرمز، بنفش یا سیاه می شود
2)    آسیب پوستی سطحی 
3)    نکروز (مرگ) سلول های پوستی و آسیب به لایه های عمیق تر پوست 
4)    علاوه بر نکروز (مرگ) سلول های پوستی، آسیب دیدگی و زخم به بافت های زیرین، مانند تاندون، مفصل یا استخوان می رسد.

درجه بندی و شدت زخم بستر
 

علل ابتلا به زخم بستر


دو علت اصلی برای ابتلا به زخم بستر شامل موارد زیر اند:


1)    فشار: فشار مداوم بر روی اعضای بدن جریان خون در بافت ها را کاهش می دهد. جریان خون برای اکسیژن رسانی و تغذیه بافت ها ضروری است. بنابراین، با کاهش جریان خون، پوست و بافتهای اطراف آسیب دیده و در نهایت از بین می روند. برای افراد کم توان یا ناتوان حرکتی، این فشارها معمولاً در نواحی که از نظر عضله یا چربی کاملاً پر نشده اند و روی استخوان قرار دارند، مانند ستون فقرات، استخوان دنبالچه، تیغه های شانه، لگن، پاشنه و آرنج باعث بروز زخم بستر می شوند.


2)    اصطکاک: اصطکاک زمانی که پوست روی لباس یا ملحفه ها کشیده شود، ایجاد می شود. 

 

روش های پیشگیری از زخم بستر


با کاهش جریان خون در قسمت های استخوانی بدن که پوست و استخوان مستقیما و بدون وجود بافت عضلانی با یکدیگر در ارتباط هستند، زخم بستر ایجاد می شود. کاهش خونرسانی به بافت باعث مرگ سلول ها و در نهایت عفونت می شود. بنابراین برای جلوگیری از زخم های فشاری خصوصا در بیماران ناتوان حرکتی که تمام روز خود را در تخت می گذرانند، باید از روش هایی جهت کاهش فشار به این نقاط و افزایش جریان خون کمک گرفت.


1)    استفاده از تشک مواج بیمار: یکی از اصلی ترین روش های جلوگیری از ابتلا به زخم بستر است. به علاوه تشک مواج در کاهش کمر درد، گردن درد و گرفتگی عضلات بیماران  مبتلا به مشکلات کمر، نخاع و ناتوان حرکتی، بسیار موثر است. تشک زخم بستر با انتشار فشار وزن بیمار در نقاط مختلف بدن باعث جلوگیری از وارد آمدن فشار به یک نقطه و در نهایت جلوگیری از زخم بستر می شود. این تشک ها انواع مختلفی دارند که باید متناسب با توصیه پزشک نسبت به خرید آنها اقدام شود. شما می توانید برای خرید تشک مواج بیمار به قسمت تجهیزات پزشکی خانگی در سایت الیار طب مراجعه بفرمایید.  

تشک ضد زخم بستر سلولی، رایج ترین نوع تشک مواج
 


2)    تغییر موقعیت بدن بیمار به صورت منظم: در صورتی که بیمار از ویلچر استفاده می کند، باید هر 15 دقیقه نسبت تغییر موضع و حرکت بدن خود اقدام نماید. برای بیمارانی که روی تخت بستری هستند، موضع و پوزیشن خواب آنها از هر 15 دقیقه تا دو ساعت و بسته به نیاز آنها متغیر است.


3)    مراقبت روزانه از پوست به خصوص در نواحی حساس به زخم بستر: پوست بیمار باید به صورت منظم توسط پزشک یا پرستار معاینه شده، شرایط او از لحاظ خطر ابتلا به زخم بستر بررسی شود. همچنین با تجویز پزشک، استفاده از کرم های مرطوب کننده و آبرسان می تواند در جلوگیری از ابتلا به زخم فشاری مفید باشد. 


4)    رژیم غذایی مناسب: برنامه غذایی بیمار باید حاوی تمامی منابع مورد نیاز او باشد، به علاوه افزایش وزن و حتی کاهش وزن زیاد باعث افزایش خطر ایجاد زخم های فشاری می شود.


5)    ترک سیگار و دخانیات

 

علائم زخم بستر:


1)    تغییر رنگ پوست:  اگر با تغییر وضعیت و برداشتن فشار از موضع، تغییر رنگ برطرف نشود احتمالا نشان دهنده زخم فشاری است.


2)    تغییر در بافت: ناحیه زخم ممکن است حالت سفت یا اسفنجی گرفته، گرم تر از سایر نقاط بدن باشد.


3)    مشاهده زخم سطحی 


4)    عفونت: تغییر رنگ ناحیه زخم، وجود چرک یا مشاهده بافت سبز و سیاه در اطراف آن از نشانه های عفونت می باشند.


 درمان زخم بستر:


برای نگهداری از بیمار دارای زخم بستر، کنترل پیشرفت و بهبود زخم های فشاری بسته به شدت آن، درمان های مختلفی وجود دارد. 


1)    تغییر موقعیت منظم بدن بیمار


2)    استفاده از تشک زخم بستر


3)    حفظ رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب به همراه نوشیدن مقادیر کافی آب و مایعات


4)    شستشوی منظم زخم با مواد شوینده و صابون


5)    زخم را برای مرطوب نگه داشتن آن و خشک شدن پوست اطراف پانسمان کنید. در صورت نیاز از پماد، داروهای ضد عفونی کننده زخم یا آنتی بیوتیک و با صلاحدید پزشک استفاده نمایید. 


6)    جراحی برای از بین بردن بافت آسیب دیده که شامل از بین بردن کامل زخم، برداشتن استخوان زیرین یا بافت در معرض زخم و  پر کردن فضای خالی است.

 

عدم درمان زخم بستر چه عوارضی دارد؟


1)    عفونت های استخوانی و مفصلی: در مراحل پیشرفته زخم بستر و در صورت عدم درمان، عفونت ناشی از زخم به مفاصل و استخوان ها نفوذ می کند. 


2)    سلولیت (التهاب بافت بدن، ایجاد تورم و قرمزی): سلولیت نوعی عفونت باکتریایی پوست و بافت های نرم متصل به آن است؛ که باعث ایجاد گرما، قرمزی و تورم در ناحیه آسیب دیده می شود. افرادی که دارای مشکلات مرتبط با سیستم عصبی بوده، توانایی درک درد را ندارند اغلب متوجه زخم های ناشی از سلولیت نمی شوند.


3)    آبسه (چرک)


4)    عفونت با سپسیس (باکتری که وارد جریان خون می شود): که به ندرت اتفاق می افتد.

 

 

  • نویسنده : الیار طب